Przez ostatnie tygodnie cały świat żył wstrząsającą historią śmierci lwa Cecila, symbolu Zimbabwe. Wydarzenie to po raz kolejny wywołało głośną dyskusję nie tylko na temat polowań na dzikie zwierzęta, ale również ich praw do życia na wolności w naturalnym środowisku. W tym samym czasie byłam akurat w trakcie czytania książki Katherine Applegate “Jedyny i Niepowtarzalny Ivan”, opartej na prawdziwej historii goryla Ivana, mieszkającego od 27 lat w klatce w centrum handlowym. Powieść ta, przeznaczona dla wszystkich czytelników z klas szkoły podstawowej, mogłaby bez wahania stać się głosem w dyskusji o miejscu zwierząt w świecie, gdzie poluje się na nie bądź przetrzymuje w niewoli dla rozrywki.
Katherine Applegate inspirowała się prawdziwą historią więzionego goryla, który w końcu – po publicznych protestach, został przeniesiony do ogrodu zoologicznego, trafiając do grupy goryli i stając się ulubieńcem całego zoo, dzięki obrazom, na których stawiał odcisk swojego palca. “Jedyny i Niepowtarzalny Ivan” to książka napisana w pierwszej osobie, z punktu widzenia niefrasobliwego goryla srebrnogrzbietego – Ivana. Zwierzę spędziło prawie całe swoje życie w niewoli i jest przetrzymywane w Big Top Centrum Handlowym, w całkowicie ludzkim środowisku. Przez 365 dni w roku daje pokaz dla zgromadzonej publiczności, ale poza tym jest całkiem zadowolone ze swojego życia. Ogląda telewizję, pochłania niezliczone ilości bananów i tworzy rysunki na kartkach papieru, które potem jego właściciel sprzedaje w pobliskim sklepiku.
Ivan nie pamięta, jak wyglądało jego życie na wolności z innymi gorylami. Jego jedynymi przyjaciółmi są stara słonica Stella oraz bezpański pies Bob. Stella pomimo przewlekłego urazu nogi musi codziennie występować w pokazach. W przeciwieństwie do Ivana ma długą pamięć i doskonale pamięta wszystkie wydarzenia z przeszłości. Życie zwierząt w centrum handlowym zmienia się w dniu, gdy na miejsce starej, nie mogącej dłużej występować na arenie słonicy zjawia się urocze słoniątko o imieniu Ruby. Ivan obiecuje umierającej Stelli, że się nią zaopiekuje i pomoże wrócić do życia na wolności. Kiedy przestraszona Ruby zostaje sama w klatce, prosi goryla, by opowiadał jej na dobranoc historie ze swojego dzieciństwa. Dzięki temu Ivan zaczyna wracać pamięcią do czasów, gdy był mały. Przypomina sobie okrucieństwo ludzi, którzy zabili jego rodziców i coraz bardziej zdaje sobie sprawę, że musi dotrzymać obietnicy złożonej Stelli i nie pozwolić słoniątku wychowywać się w niewoli.
“Jedyny i Niepowtarzalny Ivan” to poruszająca słodko – gorzka opowieść o samotności i wielkiej odwadze. Katherine Applegate przypomina czytelnikom, że wszystkie żywe istoty zasługują na bezpieczne miejsce do życia i zwraca uwagę na zasady etycznego traktowania zwierząt, szczególnie tych, które są przetrzymywane w ciasnych i nienaturalnych warunkach. To inteligentna i odważna książka, napisana poetyckim i uspokajającym językiem. Nie brak w niej jednak mocnych słów oraz sugestywnych ilustracji, które nie tylko prezentują nam niezwykłą historię wyjątkowego goryla, ale również rzucają światło na prawdziwe problemy i niebezpieczeństwa, na jakie narażone są dzikie zwierzęta.
Wydawnictwo: CzyTam (2014)
tekst: Katherine Applegate
ilustracje: Patricia Castelao
